OKTAY SİNANOĞLU

Oktay Sinanoğlu
Oktay Sinanoğlu ünlü bir Türk bilim insanıdır. Akademik çalışmalarının yanı sıra Türkçe ile ilgili politik görüşleriyle de tanınmaktadır.

Ünlü sanatçı Esin Afşar’ın ağabeyi olan Oktay Sinanoğlu, 25 Şubat 1935 tarihinde İtalya’nın Bari kentinde dünyaya geldi. 1939 yılında İtalya’nın II. Dünya Savaşı’na girmesi üzerine ailesiyle birlikte Türkiye’ye döndü. 1953’de TED Ankara Koleji’nden birincilikle mezun oldu. Aynı yıl okul bursuyla ABD’ye gitti. 1956 yılında Kaliforniya Üniversitesi’nin kimya mühendisliği bölümünü bitirdi. Ertesi yıl MIT’de yüksek lisansını tamamladı ve Sloan Ödülü’nü kazandı. Doçentlik tezini tamamlamasının ardından Berkeley’de kuramsal kimya alanında doktorasını tamamladı.

21 Aralık 1963 tarihinde Yale Üniversitesi’nde tanıştığı Paula Armbruster ile evlendi. Daha sonra Dilek Sinanoğlu ile ikinci evliliğini yaptı. Bu evliliğinden ikiz çocukları oldu.

Oktay Sinanoğlu, 19 Nisan 2015 tarihinde ABD’nin Florida eyaletinde hayatını kaybetti. Karacaahmet Mezarlığı’nda annesi Rüveyde Sinanoğlu ile kız kardeşi Esin Afşar’ın yanına gömüldü.

Akademik hayatı

Oktay Sinanoğlu, 1960 yılında Yale Üniversitesi’nde öğretim üyesi oldu. 1 Temmuz 1963’te kimya alanında tam profesörlük unvanı aldı.

1964’te Yale Üniversitesi’nde teorik kimya bölümünü kurdu. Yale’deki görevi boyunca, “Atom ve Moleküllerin Çok-Elektron Teorisi” (1961), “Çözgeniter Kuramı” (1964), “Kimyasal Tepkime Mekanizmaları Kuramı” (1974), “Mikrotermodinamik”(1981) ve “Değerlik Kabuğu Etkileşim Kuramı” (1983) çalışmalarını gerçekleştirdi. 1988 yılında, laboratuvar ortamında birleştirilecek olan kimyasalların, birleştirmenin ardından nasıl tepki vereceklerini öngörebilmek amacıyla, kendi geliştirdiği matematik teorilerine dayanan devrimsel bir yöntem olan ve “Sinanoğlu İndirgemesi” olarak adlandırılan yöntemini yayınladı. Sinanoğlu, Yale’de 37 yıl çalıştıktan sonra, 1997’de emekli oldu.

Yale’de çalıştığı süre boyunca, çeşitli Türk üniversitelerine, TÜBİTAK’a ve Japan Society for the Promotion of Science’ye danışmanlık yaptı. 1962 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi mütevelli heyeti Oktay Sinanoğlu’na danışman profesör unvanı verdi. 1975 yılında çıkartılan özel kanunla devlet tarafından kendisine Cumhuriyet Profesörü unvanı verildi.

1966 yılında Kimya dalında “TÜBİTAK Bilim Ödülü”nü, 1973’te Kimya dalında “Alexander von Humboldt Research Award”ı ve 1975’te “International Outstanding Scientist Award of Japan”ı kazandı. 1973’te T.C. Özel Elçisi olarak Japonya’ya gönderildi. Sinanoğlu ayrıca Nobel ödülü için iki defa aday gösterildi.

1997 yılında Yale’den emekli olmasının ardından Yıldız Teknik Üniversitesi’nde profesör olarak çalışmaya başladı. 2002’ye kadar Yıldız Teknik Üniversitesi Kimya Bölümü’nde çalışmaya devam etti.

Sinanoğlu birçok bilimsel kitap ve makale yazdı. Ayrıca “Hedef Türkiye” ve “Bye Bye Türkçe” (2005) gibi eserlere de imza attı. Yaşamı boyunca Kuantum mekaniğine birçok katkıda bulundu. P.A.M. Dirac’in de üzerinde çalıştığı ancak çözemediği “Kuantum mekaniğinde Hilbert uzayının topolojisi ve içerdiği yüksek simetrileri” problemini çözdü..

Politik görüşleri

Oktay Sinanoğlu, Türkiye’de bulunduğu dönemde çalışmalarını daha çok toplumda bir Türkçe bilinci oluşturmaya adadı. Türkçe’nin yabancı dillerin istilası altında olduğunu vurguladı.

Eğitim dilinin Türkçe olması gerektiğini ve yabancı dilin takviyeli olarak öğretilmesinin gerektiğini savundu. Türkçede bulunan yabancı kökenli olduğunu söylediği bazı kelimelere çeşitli karşılıklar önerdi.

Ayrıca Türkçe’nin matematiksel yapısından dolayı en iyi bilim dili olduğunu belirtti.

ÖNERDİĞİ BAZI KELİMELER

Tren – Hızlı Katar

Fast Food – Tezyemek

Turizm – Gezim

Fakülte – Bölümce

Fuel Oil – Yakıt Yağ

Cafe – Çay Evi/Kahvehane

Turist – Gezgin

Biyoloji – Dirilbilim

Petrol – Neft

Psikoloji- Ruhbilim

İnternet – Örütbağ

Teknoloji- Teknikbilim

Medya- Basın-yayın

Doktor – Hekim

Üniversite – Evrenkent

KİTAPLARI

Akademik

Modern Quantum Chemistry : Istanbul Lectures (Academic Press,1965)

Sigma Molecular Orbital Theory (Yale Press,1970)

Three Approaches to Electron Correlation in Atoms and Molecules (with K.Brueckner,Yale Press,1971)

New Directions in Atomic Physics (with E.Condon,Yale Press,1971)

Diğerleri

Göçmen Hamamı (ISBN 9786054569014)

2050’ye 5 Kala Dünyanın 105 Yıllık Tarihi (ISBN 9944090674)

İlerisi için (ISBN 9944090611, ISBN 9944090612)

Türkçe Giderse Türkiye Gider (ISBN 9944090605)

Bye Bye Türkçe / Bir Nev-York Rüyası (ISBN 9752977634, ISBN 9752977631)

Büyük Uyanış (ISBN 975841027X , ISBN 9752977669)

Hedef Türkiye (ISBN 9758410229 , ISBN 9752977648)

Ne Yapmalı / Yeniden Diriliş ve Kurtuluş İçin (ISBN 9752977626)

Yeni Bilim Ufukları I

Yeni Bilim Ufuklari 2 Yeni bir matematik kuramı ve onunla bazı fizik kimya ilkelerinin bulunması(ISBN 9789789944095)

Yeni Bilim Ufukları 3 Hayatın Örgüsü Elli Yıllık Biyolojinin Temellerini Sarsan Sorular (ISBN 9944090681)

Açıklamalı Fizik, Kimya, Matematik Ana Terimleri Sözlüğü (ISBN 9789751619679)

Hakkında yazılan kitaplar

Oktay Sinanoğlu, Türk Aynştaynı (hazırlayan: Emine Çaykara) (ISBN 975-297-765-0)

Oktay Sinanoğlu, Bir Türk Dehası (yazan: Ahmet Hakan) (ISBN 9758618342)